Historia Miejscowści Chrzanów

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowano w 1377 r. wtedy to król Ludwik Węgierski nadał wieś Dymitrowi z Goraja, podskarbiemu i późniejszemu marszałkowi Królestwa. Na początku XV w. w wyniku podziału dóbr Chrzanów trafi w ręce bratanków możnowładcy, dziedziców ze Stojanie. W 1508 r. wieś, będąca własnością Firleja, została przeniesiona na prawo magdeburskie. Kilkadziesiąt lat później Chrzanów liczył 8 łanów kmiecych, był także folwark.

W I połowie XVI w. następuje podział wsi na dwie części. Właścicielami jednej części zostali Gorajscy, zaś drugą przejął W. Sieneński. Sprzedał on z kolei swoją część Stanisławowi Górce, wojewodzie poznańskiemu. Po śmierci tego ostatniego ta część wsi przeszła w ręce Jana Zamojskiego w 1596 r., który wcielił ją do swojej ordynacji. Sprzedaż dóbr Zamojskiemu spowodowała konflikt z rodziną Gorajskich. W 1598 r. zbrojni nasłani przez ordynata najechali na dobra Gorajskiego w Chrzanowie. W XVI w. wzrosła powierzchnia upraw, która w 1626 r liczyła 38,5 łana. Po bezpotomnej śmierci Teodora Gorajskiego część wsi dostała się w 1665 r. w ręce Teofili Rejowej (później Fredrowej). W 1693 r. z kolei została ona sprzedana Stanisławowi Szczuce referendarzowi koronnemu.

Wojny wieku XVII w. przyniosły daleko idące spustoszenie wsi Odłogiem leżało blisko 70 łanów ziemi uprawnej. W 1661 r. w części sz1acheckiej pozostało 19 gospodarzy. w tym I (Jędrzej Michałek).

Na początku XVIII w. w części ordynackiej była arenda, karczma i folwark. W XVIII i XIX w. Chrzanów kilkakrotnie zmieniał właściciela. 1807 r w części ordynackiej znajdowały się: 2 karczmy i folwark, chłopi zaś posiadali: 40 wołów, 56 koni, 223 krów, 66 świń, 98 owiec, 68 pni pszczół i 45 sadów z drzewami owocowymi włościanie odrabiali części pola pańszczyznę, a z części płacili czynsz. W 1827 r Chrzanów liczył 893 mieszkańców. połowie XIX w. w części szlacheckiej osadzono, na drobnych działkach, kilkunastu gospodarzy żydowskich, którzy zajmowali się także tkactwem. Gospodarka pańszczyźniana była przyczyną skarg na nadmiar powinności inwentarskich. Skargi podnosili chłopi także z powodu ulewnych deszczy, które zniszczyły im grunty. W związku z tym prosili o zmniejszenie im podatków. Rok 1864 r. przyniósł ukaz uwłaszczenia w wyniku, którego 212 gospodarzy otrzymało na własność 42 hektary 99 mórg pola. Największy nadział otrzymał Stanisław Stanicki — 45 mórg.

W 1864 r. powstała gmina Chrzanów (istnnieje ona do dziś – z krótką przerwą w latach 1977-81), w jej skład wchodziło 14 wsi i 6 folwarków W XIX w istniał browar, duże dochody przynosiło pszczelnictwo. Oprócz Żydów Chrzanów zamieszkiwali także prawosławia (byli unici). Pod koniec XIX w. rozprzedano część gruntów folwarcznych położonych w części szlacheckiej.

W okresie międzywojennym powstaje szkoła, straż pożarna (1927 r.), parafia (1932 r.). Zaraz po wojnie we Wsi było 384 budynków i 2371 mieszkańców (w tym 120 Żydów i kilku prawosławnych).

W okresie II wojny światowej Chrzanów był silnym ośrodkiem partyzantki (Bataliony Chłopskie) We wrześniu 1943 r. oddział B. Ch. spalił urząd gminy i wykonał egzekucje na nauczycielu za kolaborację. W okolicach wsi funkcjonował pod ziemią szpital polowy.

Po drugiej wojnie światowej miejscowość przeżywała rozwój – nastąpiła elektryfikacja. Wybudowano bitą drogę do Janowa i Goraja (lata 60-te), zwodociągowano wieś. W 1977 r uroczyste obchody z okazji 600-lecie Chrzanowa.

Obecnie Chrzanów liczy 2,1 tys. mieszkańców i administracyjne dzieli się na cztery części (I i II to dawny Chrzanów Szlachecki, zaś III i IV — Chrzanów Ordynacki). Do miejscowych zabytków należy zaliczyć unikalny na Roztoczu okólnik (budynki: mieszkalny i gospodarcze zamknięte w czworoboku. stare dłubane XV jednym pniu ule leżące i stojące (zwane kłodami).

Nazwa miejscowości pochodzi zapewne od słowiańskiego imienia Chrzan.